لجستیک مدرن در ایران هنوز در ابتدای راه است. با وجود واردات هزاران کشنده، هزینه لجستیک در کشور به ۱۲ درصد رسیده؛ رقمی دو برابر استاندارد جهانی. این شکاف نشان می‌دهد اصلاح ساختارهای حمل‌ونقل و شکل‌گیری شرکت‌های لجستیکی واقعی دیگر یک انتخاب نیست؛ بلکه ضرورتی فوری برای بقای صنعت و تجارت است.
فرسودگی ناوگان و هزینه‌های سرسام‌آور در حمل‌ونقل ایران
حمل‌ونقل در ایران هنوز درگیر روش‌های سنتی است. شرکت‌های حمل‌ونقل تنها بارنامه صادر می‌کنند و نقش واقعی لجستیک مدرن را ایفا نمی‌کنند. لجستیک مدرن یعنی مدیریت کامل زنجیره تأمین؛ از تولید تا تحویل. این همان نقطه‌ای است که کشورهای پیشرفته هزینه‌های خود را به ۵ تا ۸ درصد رسانده‌اند، اما ایران در سطح ۱۲ تا ۱۳ درصد باقی مانده است.
فرسودگی ناوگان؛ زخمی ۶۰ ساله
بیش از نیمی از تجهیزات و کشنده‌های حمل‌ونقل ایران عمری بالای چند دهه دارند. حتی واردات ۴۰ هزار کشنده در دو سال اخیر نیز به دلیل نبود ساختار لجستیکی مدرن، نتوانسته وضعیت را تغییر دهد. بسیاری از این خودروها هنوز در بنگاه‌ها خاک می‌خورند. سیستم‌های حمل‌ونقل مدرن نیازمند ناوگان فعال، جوان و متصل به شبکه هوشمند است.
نبود شرکت‌های لجستیکی واقعی
در ایران، شرکت‌های لجستیک مدرن هنوز شکل نگرفته‌اند. وزارت صمت مجوزهایی صادر کرده اما این شرکت‌ها در عمل هنوز به استاندارد جهانی نزدیک نیستند. در کشورهای توسعه‌یافته، شرکت‌های لجستیک شخص ثالث تصمیم‌گیری را برعهده می‌گیرند و تولیدکننده تنها روی تولید تمرکز می‌کند. ایران باید این مدل را بپذیرد و مسیر سنتی را ترک کند.
مقاومت سنتی‌ها و ضرورت تحول
هر تغییر ساختاری با مقاومت مواجه می‌شود. در حوزه حمل‌ونقل هم شرکت‌های سنتی حمل‌ونقل مانع ورود بازیگران مدرن می‌شوند. تجربه تاکسی‌های اینترنتی نشان داد که تغییر ممکن است، اما نیاز به حمایت نهادی و سیاست‌گذاری قاطع دارد. lnvkdji تنها با اتحاد وزارت راه، وزارت صمت و سرمایه‌گذاران خصوصی شکل خواهد گرفت.
برنامه‌ریزی بلندمدت برای کاهش هزینه‌ها
کارشناسان می‌گویند اگر سالانه تنها ۲ درصد از هزینه لجستیک کاسته شود، در چند سال آینده می‌توان به استانداردهای جهانی نزدیک شد. این هدف بدون سرمایه‌گذاری هدفمند، نوسازی ناوگان و پذیرش لجستیک مدرن ممکن نیست. ایران برای رسیدن به سطح DHL یا پروسان ترکیه، باید تغییرات اساسی را آغاز کند.
