بیش از ۹ میلیون وسیله نقلیه سبک و سنگین هنوز در خیابان‌ها و جاده‌های کشور تردد می‌کنند و نیمی از آن‌ها عمر مفید خود را پشت سر گذاشته‌اند. این خودروها آلودگی هوا را تشدید می‌کنند، سوخت بیشتری مصرف می‌کنند و هزینه‌های اقتصادی سنگینی بر کشور تحمیل می‌کنند.
نوسازی ناوگان متوقف؛ خودروهای فرسوده سلامت و اقتصاد کشور را تهدید می‌کنند
با آغاز فصل سرد، غلظت آلاینده‌ها در کلان‌شهرها بالا می‌رود و بحران خودروهای فرسوده دوباره توجه افکار عمومی را جلب می‌کند. خودروها و موتورسیکلت‌های قدیمی هوا را آلوده می‌کنند، سوخت را می‌سوزانند و هزینه‌های ملی را افزایش می‌دهند.
سمیه رفیعی، عضو پیشین فراکسیون محیط‌زیست مجلس، گفت اجرای دقیق قانون هوای پاک می‌تواند بحران آلودگی و مصرف سوخت را مهار کند. او بر نوسازی فوری ناوگان حمل‌ونقل تأکید کرد.
آمار و واقعیت‌ها
گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۴، حدود ۴۵ درصد خودروهای فعال کشور عمر مفید خود را پشت سر گذاشته‌اند. دولت و نهادهای مرتبط به‌دلیل ضعف مدیریتی و کمبود منابع مالی، روند نوسازی را متوقف کرده‌اند. قانون هوای پاک از سال ۱۳۹۶ وظایف روشنی برای وزارت صمت و سازمان محیط‌زیست تعیین کرد، اما ناهماهنگی و نبود بودجه مانع اجرای آن شد.
آمارها نشان می‌دهد بیش از ۹ میلیون خودروی سبک و سنگین فرسوده در جاده‌های کشور حرکت می‌کنند. در تهران نیز بیش از یک میلیون خودرو شخصی عمر مفیدشان را رد کرده‌اند. دولت سال گذشته وعده داد نیم‌میلیون خودرو را از رده خارج کند، اما تنها ۷۰ هزار دستگاه حذف شد. این فاصله بزرگ، ضعف جدی در اجرا را نشان می‌دهد.
دلایل توقف نوسازی
افزایش نرخ ارز و جهش قیمت خودروهای داخلی، مردم را از نوسازی ناوگان بازداشته است. ارزان‌ترین خودروی داخلی اکنون حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون تومان قیمت دارد و بدون حمایت مالی دولت، جایگزینی خودروهای فرسوده برای خانوارها ممکن نیست.
صنعت خودرو بخش عمده آلودگی هوا را ایجاد می‌کند. حدود ۷۰ درصد آلودگی کلان‌شهرها از منابع متحرک، شامل خودروها و موتورسیکلت‌ها، ناشی می‌شود. در حالی که خودروسازان جهانی به تولید خودروهای برقی و هیبریدی روی آورده‌اند، کارخانه‌های داخلی همچنان فناوری‌های دهه‌های گذشته را تکرار می‌کنند.
برخی خودروسازان مدعی رعایت استاندارد یورو ۵ و یورو ۶ هستند، اما کیفیت پایین سوخت و ضعف نظارت بر معاینه فنی این استانداردها را بی‌اثر کرده است. شمار زیادی از خودروهای شخصی و تجاری بدون معاینه فنی معتبر در ترددند و آلودگی تولید می‌کنند.
راه‌کارهای میان مدت و بلند مدت
برخی کارشناسان واردات خودروهای کارکرده را راهکار موقت اما مفید می‌دانند. اگر دولت واردات خودروهای سه تا پنج‌ساله با استاندارد یورو ۶ را مجاز کند، می‌تواند در میان‌مدت بخشی از ناوگان آلاینده را جایگزین کند. در مقابل، ورود خودروهای آلاینده و فرسوده‌تر بحران را تشدید می‌کند. دولت باید نظام مالیاتی سبز ایجاد کند تا واردکنندگان خودروهای برقی و کم‌مصرف از معافیت برخوردار شوند و مالکان خودروهای پرمصرف مالیات بیشتری پرداخت کنند.
راهکار پایدار نوسازی ناوگان به همکاری ملی نیاز دارد. دولت، خودروسازان، بانک‌ها و شهرداری‌ها باید طرح‌های مشترک اجرا کنند. دولت تسهیلات کم‌بهره ارائه دهد، بیمه‌ها تخفیف بدهند و خودروسازان بخشی از سود خود را به بازیافت خودروهای قدیمی اختصاص دهند. این رویکرد می‌تواند چرخه نوسازی را فعال کند.
شهرداری‌ها باید ناوگان حمل‌ونقل پاک توسعه دهند و موتورسیکلت‌های کاربراتوری را با مدل‌های برقی جایگزین کنند. بیش از ۲۵ درصد آلودگی هوای شهرها از این موتورسیکلت‌ها ناشی می‌شود. اجرای این طرح، حتی بیش از نوسازی خودروها در کاهش آلودگی مؤثر است.
هر خبر یک تحلیل ، هر تحلیل ابزاری برای تصمیم‌گیری
