رشد ۵۸ درصدی تجدیدپذیرها در یک‌سال اخیر نشانه‌ای مثبت است، اما فاصله عمیق میان ظرفیت واقعی و اهداف اعلام‌شده صنعت برق را با چالش جدی روبه‌رو کرده است. ایران هنوز در مسیر رسیدن به ۳۰ هزار مگاوات انرژی پاک، به شتابی بسیار بیشتر نیاز دارد.
اهداف بلند، مسیر کند؛ شکاف بزرگ در تحقق وعده‌های سبز
رشد ۵۸ درصدی تجدیدپذیرها امیدواری ایجاد کرده است. دولت چهاردهم از ابتدای کار ۷۲۳ مگاوات ظرفیت جدید وارد شبکه کرده است. با این حال، ظرفیت فعلی تنها ۱۹۵۴ مگاوات است. این رقم با هدف ۳۰ هزار مگاوات فاصله‌ای ۱۵ برابری دارد.
انرژی خورشیدی پیشتاز است. ۲۶۴ نیروگاه خورشیدی با ظرفیت بیش از ۱۰۷۰ مگاوات فعالیت می‌کنند. انرژی بادی با ۳۷۱ مگاوات در رتبه دوم قرار دارد. نیروگاه‌های برق‌آبی کوچک، توربین‌های انبساطی و زیست‌توده سهم اندکی دارند. تمرکز بیش از حد بر خورشیدی، تنوع‌پذیری انرژی را محدود می‌کند.
بخش خصوصی موتور اصلی توسعه است. سهم ۹۵ درصدی بخش غیردولتی ظرفیت‌سازی را جلو برده، اما وابستگی بالا به سرمایه‌گذاران خصوصی ریسک سیاست‌گذاری را افزایش داده است. دولت باید نقش نظارتی و حمایتی خود را پررنگ‌تر کند تا پروژه‌ها از صدور پروانه به مرحله قرارداد برسند.
تناقض آمارها چشمگیر است. بیش از ۷۴ هزار مگاوات پروانه صادر شده، اما تنها ۱۱ هزار مگاوات به قرارداد رسیده است. این شکاف بزرگ نشان می‌دهد موانع مالی و اجرایی سد راه توسعه است. در حال حاضر تنها ۱۹۰۲ مگاوات در حال ساخت است که بخش کوچکی از ظرفیت موردنیاز را تشکیل می‌دهد.
طرح‌های بهینه‌سازی مصرف نیز تعریف شده‌اند. اصلاح سه میلیون چراغ معابر می‌تواند ۱۵۸۰ میلیون کیلووات‌ساعت صرفه‌جویی کند. اما هنوز گزارش دقیقی از پیشرفت این پروژه‌ها منتشر نشده است. بدون شفافیت، ارزیابی عملکرد دشوار خواهد بود.
صنعت تجدیدپذیر ایران رشد کرده، اما کافی نیست. رشد ۵۸ درصدی تجدیدپذیرها تنها یک گام کوچک است. تحقق اهداف ۱۲ هزار یا ۳۰ هزار مگاواتی نیازمند تغییر اساسی در مدل توسعه، رفع موانع تأمین مالی و سرعت‌بخشیدن به روند احداث پروژه‌هاست.
