صادرات چین و بازار روسیه وارد مرحله تازه‌ای از تنش شده‌اند. خودروسازان چینی که تا یک سال پیش در این بازار سودهای نجومی می‌گرفتند، حالا با سقوط ۵۸ درصدی صادرات، بسته‌شدن مسیرهای خاکستری، جهش مالیات‌ها و فروپاشی شبکه نمایندگی‌ها، روسیه را بازاری پرریسک و غیرقابل‌پیش‌بینی می‌بینند.
مالیات‌های سنگین، مسیرهای بسته و رکود روسیه؛ چینی‌ها از بازار فرار می‌کنند
بازار روسیه در سال ۲۰۲۳ سودآورترین مقصد صادراتی برای چین بود، اما صادرات چین و بازار روسیه در سال ۲۰۲۵ وارد چرخشی ناگهانی شده‌اند. داده‌های انجمن خودروهای سواری چین نشان می‌دهد که خودروسازان چینی فقط در ۹ ماه نخست امسال ۳۵۷ هزار و ۷۰۰ دستگاه خودرو به روسیه فرستادند؛ رقمی که نسبت به سال گذشته ۵۸ درصد سقوط کرده است.
این افت شدید باعث شد روسیه جایگاه نخست را از دست بدهد و مکزیک و امارات به مقصدهای اصلی صادرات چین تبدیل شوند.
خودروسازان چینی این بار نه از رقابت، بلکه از سیاست‌های جدید مسکو ضربه خورده‌اند. دولت روسیه در اکتبر ۲۰۲۴ هزینه بازیافت خودروهای وارداتی را تا ۸۵ درصد افزایش داد. تعرفه‌های واردات از ژانویه ۲۰۲۵ نیز بین ۲۰ تا ۳۸ درصد بالا رفت. این سیاست‌ها قیمت نهایی مدل‌های چینی را جهشی سنگین داد و مزیت بزرگ آن‌ها—یعنی قیمت پایین—را از بین برد.
در ادامه فشارها، روسیه مسیرهای خاکستری را که چینی‌ها از طریق قزاقستان برای دور زدن مالیات استفاده می‌کردند، بست. این تصمیم قیمت‌ها را دوباره بالا برد و خدمات پس از فروش را مختل کرد.
رکود اقتصادی روسیه نیز بحران را عمیق‌تر کرده است. بانک‌ها نرخ بهره وام خودرو را به ۳۰ درصد رسانده‌اند، خودروسازان قیمت میانگین خودرو را تا ۳.۳۵ میلیون روبل بالا برده‌اند و خریداران تقاضا را تقریباً متوقف کرده‌اند. خریداران روس که احتمال بازگشت برندهای جهانی مانند تویوتا، رنو، کیا و هیوندای را می‌شنوند، خرید خودروهای چینی را عقب می‌اندازند.
چرا سقوط صادرات چین و بازار روسیه آینده صنعت خودرو را تغییر می‌دهد؟
آمارها نشان می‌دهد که در سه‌ماهه نخست امسال ۲۷۴ نمایشگاه خودرو در روسیه تعطیل شده‌اند و ۲۱۳ مورد آن‌ها متعلق به برندهای چینی بوده‌اند. شرکت چری به دلیل کاهش سود، فعالیت خود را در روسیه محدود می‌کند و بخشی از دارایی‌هایش را می‌فروشد. چری برنامه دارد تا ۲۰۲۷ شبکه فروش خود در روسیه را کوچک کند.
بازاری که دو سال پیش «موتور محرک صادرات چین» بود، امروز به «حلقه پرخطر» تبدیل شده است. صادرات چین و بازار روسیه اکنون وارد دوره‌ای شده‌اند که نه از سودهای آسان خبری هست و نه از ثبات گذشته.
سقوط صادرات به روسیه فقط یک بحران مقطعی نیست. این تحولات، استراتژی جهانی خودروسازان چینی را تغییر می‌دهد؛ زیرا آن‌ها باید بازارهای جایگزین پیدا کنند، شبکه‌های جدید خدمات پس از فروش بسازند و مدل‌های صادراتی خود را بازطراحی کنند. اگر این روند ادامه یابد، چین احتمالاً تمرکز خود را از بازارهای پرریسک به بازارهای پایدارترِ آمریکای لاتین، خاورمیانه و آسیای شرقی منتقل می‌کند.
