داده‌محوری در مدیریت انرژی با اجرای طرح ملی «کارور» وارد مرحله تازه‌ای شد. شرکت ملی گاز ایران با گسترش این طرح در هفت استان، مسیر اصلاح مصرف، کاهش اتلاف و افزایش بهره‌وری در بخش خانگی را فعال کرده است. این پروژه با تکیه بر فناوری‌های هوشمند و تحلیل داده، الگوی تازه‌ای از حکمرانی انرژی را شکل می‌دهد.
تحول بزرگ شرکت ملی گاز در مسیر بهره‌وری انرژی
شرکت ملی گاز ایران با آغاز اجرای سراسری طرح کارور، مسیر داده‌محوری در مدیریت انرژی را در سطح ملی باز کرد. شرکت ملی گاز ایران این طرح را در زنجیره پایین‌دستی گاز تعریف کرد تا مصرف را بهینه کند، اتلاف را کاهش دهد و کیفیت خدمات گازرسانی را ارتقا دهد.
در این برنامه، شرکت‌های کارور به‌عنوان حلقه واسط میان شرکت‌های گاز استانی و مشترکان فعالیت می‌کنند. آن‌ها با تحلیل داده‌های دقیق و استفاده از ابزارهای دیجیتال، رفتار مصرف‌کنندگان را بررسی و الگوی مصرف را اصلاح می‌کنند. این تغییر رویکرد، مدل سنتی خدمات گازرسانی را به نظامی هوشمند، مشارکتی و کارآمد تبدیل می‌کند.
از یزد تا سراسر کشور؛ تجربه موفق به مقیاس ملی رسید
طرح کارور نخستین‌بار در استان یزد به‌صورت پایلوت اجرا شد و توانست ۹۲ میلیون مترمکعب گاز صرفه‌جویی کند. این رقم معادل گاز مصرفی چند شهر در یک ماه است و نشان می‌دهد که داده‌محوری در مدیریت انرژی می‌تواند نتایجی فراتر از پیش‌بینی‌ها به همراه داشته باشد.
در این طرح، اصلاح عایق‌بندی منازل، بررسی تجهیزات گرمایشی و بهبود رفتار مصرفی خانوارها، میانگین مصرف گاز خانگی را تا ۵۰ درصد کاهش داده است. این تجربه موفق، مبنای گسترش طرح در پنج تا هفت استان کشور قرار گرفت.
تحلیل: یزد به‌عنوان استان پیشرو در هوشمندسازی شبکه گاز، اکنون نقش الگوی ملی را ایفا می‌کند. دولت با اتکا به داده‌های این پایلوت، امکان برنامه‌ریزی هدفمندتر برای سایر استان‌ها را به دست آورده است.
اوراق گاز و سرمایه‌گذاری هوشمند
شرکت ملی گاز برای تأمین منابع مالی طرح، ابزار نوینی با عنوان گواهی گاز یا اوراق گاز معرفی کرده است. این اوراق به‌ازای صرفه‌جویی واقعی صادر می‌شود و در بورس انرژی قابل معامله است.
سرمایه‌گذاران می‌توانند از محل این اوراق در پروژه‌های بهینه‌سازی مشارکت کنند و بازدهی مشخص دریافت کنند.
این رویکرد، مدل تأمین مالی پروژه‌های انرژی را از بودجه‌محور به بازار‌محور تغییر می‌دهد.
تحلیل: استفاده از اوراق گاز، نشانه‌ای از بلوغ نظام مالی در بخش انرژی است. داده‌محوری در مدیریت انرژی زمانی اثرگذار می‌شود که تأمین مالی نیز از منطق داده و عملکرد تبعیت کند.
نقش شرکت‌های کارور در زنجیره ارزش گاز
علی‌اصغر رجبی، مدیر انرژی و کربن شرکت ملی گاز ایران، درباره اجرای این طرح گفت: «شرکت‌های کارور با تحلیل داده‌های مصرف، رفتار مشترکان را پیش‌بینی و نقاط هدررفت را شناسایی می‌کنند. این شرکت‌ها همان نقشی را در بخش گاز دارند که اپراتورها در صنعت مخابرات ایفا می‌کنند.»
او افزود: «اجرای گسترده طرح کارور در پنج تا هفت استان کشور به‌زودی آغاز می‌شود و انتظار داریم این اقدام تأثیر قابل‌توجهی بر تراز گاز کشور داشته باشد.»
تحلیل: این طرح در واقع مدل تازه‌ای از حکمرانی مشارکتی در انرژی است؛ مدلی که دولت را از مجری مطلق به تنظیم‌گر تبدیل می‌کند و بخش خصوصی را به شریک فنی و داده‌محور بدل می‌سازد.
هم‌افزایی با برنامه هفتم توسعه
برنامه هفتم پیشرفت کشور تولید انرژی معادل ۹ میلیون بشکه نفت خام را هدف‌گذاری می‌کند.طرح کارور یکی از ابزارهای کلیدی برای دستیابی به این هدف محسوب می‌شود.
شرکت ملی گاز با استفاده از داده‌محوری در مدیریت انرژی، نه‌تنها مصرف را کنترل می‌کند بلکه زیرساخت‌های دیجیتال لازم برای بهینه‌سازی پایدار را نیز توسعه می‌دهد.
تحلیل: ورود داده‌محوری به برنامه هفتم، فرصتی است برای بازطراحی سیاست انرژی ایران؛ از مصرف‌محور به بهره‌وری‌محور.
