نسل زد با مهارت‌های دیجیتال وارد بازار کار شده و مسیرهای تازه‌ای در اقتصاد ایجاد می‌کند. معادن هنوز با روش‌های سنتی فعالیت می‌کنند و تغییرات نسل جدید را جذب نمی‌کنند. بی‌توجهی به نیازهای نسل جوان، بحران منابع انسانی معادن را تشدید می‌کند و آینده یکی از ستون‌های اقتصادی کشور را تهدید می‌کند.
بحران منابع انسانی معادن
کمبود نیروی جوان، متخصص و فناور، بخش معدن و صنایع معدنی را تحت فشار می‌گذارد. معادن با تجهیزات نیمه‌مکانیزه عملیات را ادامه می‌دهند و نیروهای سالخورده هدایت پروژه‌ها را برعهده دارند. نسل جدید از ورود به این حوزه خودداری می‌کند و انتقال تجربه میان نسل‌ها متوقف می‌شود.
میانگین سنی فعالان معدن از ۴۵ سال گذشته و موج بازنشستگی در راه قرار دارد. دانشگاه‌ها و صنعت هنوز برنامه منسجم برای تربیت نیروی جایگزین اجرا نکرده‌اند. ناترازی نیروی انسانی در رشته‌های مهندسی معدن، زمین‌شناسی، برق صنعتی و اپراتوری ماشین‌آلات سنگین روند فعالیت معادن را تحت فشار می‌گذارد و سطح هشدار را بالا می‌برد.
نسل زد، نیروی دیجیتال در برابر صنعتی خاکی
نسل زد بین سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۰ متولد شده و فضای دیجیتال، فناوری و ارتباطات آنلاین، مهارت‌ها و تجربه‌های آن‌ها را شکل می‌دهد. این نسل به دنبال معنا در کار، استقلال فردی و محیط‌های نوآورانه می‌گردد. معادن ایران همچنان تصویر سخت، خطرناک و دور از امکانات شهری ارائه می‌دهند. این تضاد فرهنگی و فناوری، فاصله نسل زد از صنعت معدن را افزایش می‌دهد و بحران منابع انسانی معادن را عمیق‌تر می‌کند.
کارشناسان می‌گویند نسل زد به جای تحمل سختی فیزیکی، به دنبال چالش ذهنی می‌گردد. معادن ایران هنوز از هوش مصنوعی، اتوماسیون و تحلیل داده برای حل این چالش استفاده نمی‌کنند.
فناوری غایب، جذابیت ازدست‌رفته
فناوری می‌تواند نسل زد را به معادن سنتی نزدیک کند. کشورهای پیشرفته با ربات‌ها، پهپادها، سیستم‌های کنترل از راه دور و تحلیل داده، معدنکاری را به عملیات هوشمند در مرکز داده تبدیل کرده‌اند. در ایران، شرکت‌ها هنوز عملیات دیجیتالی معدن را اجرا نمی‌کنند.
نبود سرمایه‌گذاری در هوشمندسازی باعث شده معادن داخلی برای نسل جوان خسته‌کننده، پرخطر و کم‌جذاب باشند. این شکاف فناوری، بحران منابع انسانی معادن را تشدید می‌کند و مانع جذب نیروهای متخصص دیجیتال می‌شود.
برندینگ ضعیف و مسیر شغلی مبهم
بحران منابع انسانی معادن فقط فنی نیست، فرهنگی هم هست. صنعت معدن تصویر خسته و فاقد فرصت رشد برای نسل زد ساخته و آن‌ها را از ورود به این حوزه دور می‌کند.
کارشناسان پیشنهاد می‌کنند شرکت‌های معدنی با همکاری دانشگاه‌ها کمپین‌های رسانه‌ای هدفمند طراحی کنند و مسیرهای شغلی روشن، کارآموزی در محیط واقعی و برنامه‌های رشد حرفه‌ای ارائه دهند. این اقدامات انگیزه نسل زد برای ورود به معادن را افزایش می‌دهد و بحران منابع انسانی معادن را کنترل می‌کند.
پیامدهای ادامه بحران
ادامه بی‌میلی نسل زد، معادن ایران را با کمبود نیروی متخصص مواجه می‌کند. خروج نیروهای با تجربه بهره‌وری را کاهش می‌دهد و ورود فناوری نو به معادن را متوقف می‌کند. این وضعیت خطر توقف پروژه‌های توسعه‌ای و از دست رفتن فرصت‌های بین‌المللی را افزایش می‌دهد.
کارشناسان هشدار می‌دهند اگر سیاست‌گذاران و مدیران معدنی برنامه فوری برای جذب نسل جوان طراحی نکنند، بحران منابع انسانی معادن به بحران تولید و صادرات تبدیل خواهد شد.
