ایران با شدت مصرف انرژی دو برابر میانگین جهانی، مسیر توسعه پایدار را با مانع بزرگی مواجه کرده است. زیرساخت‌های فرسوده، قیمت پایین انرژی و بهره‌وری پایین، اقتصاد را به سمت بحران انرژی سوق می‌دهند.
رانت انرژی یا اصلاح ساختار؟ انتخابی حیاتی برای آینده ایران
شاخص شدت مصرف انرژی در ایران عدد ۰.۲۳۲ است. این عدد تقریباً دو برابر میانگین جهانی (۰.۱۱۱) است. شاخص شدت انرژی، نسبت مصرف انرژی به تولید ناخالص داخلی را نشان می‌دهد. این شاخص، معیاری کلیدی برای سنجش بهره‌وری انرژی و یکی از مولفه‌های اصلی در چالش بزرگ توسعه پایدار محسوب می‌شود.
کارشناسان دلایل متعددی برای این وضعیت عنوان می‌کنند: ساختار صنعتی ناکارآمد، زیرساخت‌های فرسوده، اقلیم متنوع و قیمت پایین حامل‌های انرژی. این عوامل باعث مصرف بی‌رویه انرژی در بخش‌های مختلف کشور شده‌اند.
در حالی که ساخت هر کیلووات ظرفیت جدید در نیروگاه‌ها هزار دلار هزینه دارد، کاهش همان میزان از مصرف انرژی تنها صد دلار خرج دارد. این اختلاف فاحش، اهمیت راهکارهای بهره‌ورانه را پررنگ‌تر می‌کند. به‌جای توسعه بی‌رویه تولید، می‌توان با ارتقای بهره‌وری، راهکاری ارزان و پایدار انتخاب کرد.
طبق برآوردها، ایران سالانه حدود ۳۵ تا ۴۰ میلیارد دلار صرف یارانه انرژی می‌کند. این مبلغ می‌تواند با سیاست‌گذاری صحیح، به ابزاری مؤثر برای بهینه‌سازی مصرف تبدیل شود و به رفع چالش بزرگ توسعه پایدار کمک کند.
سازمان ساتبا
با راه‌اندازی «صندوق بهینه‌سازی انرژی» به‌دنبال اجرای پروژه‌های گسترده‌ای در این حوزه است.دولت در برنامه هفتم توسعه تصمیم دارد ۲۵ تراوات‌ساعت از مصرف انرژی کشور را کاهش دهد و بیشترین سهم این کاهش را به حوزه ساختمان اختصاص دهد.
در بخش تولید، شرکت تولید نیروی برق حرارتی تلاش کرده است تا با نوسازی واحدهای قدیمی و تکمیل سیکل ترکیبی نیروگاه‌های گازی، راندمان را افزایش دهد. تنها یک درصد افزایش در راندمان نیروگاه‌های حرارتی می‌تواند سالانه دو میلیارد مترمکعب گاز طبیعی صرفه‌جویی و سه درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهد.
آژانس IRENA در سناریوی ۲۰۵۰ خود، ۳۴ درصد از سرمایه‌گذاری‌ها را به بهره‌وری انرژی اختصاص داده و به‌طور مؤکد از آن به‌عنوان ابزاری کلیدی برای کاهش مصرف جهانی انرژی یاد می‌کند.
ایران برای عبور از چالش بزرگ توسعه پایدار، باید اصلاحات عمیق در سیاست‌های انرژی، ساختار اقتصادی، و فناوری‌های بهره‌وری را جدی بگیرد. بدون این اصلاحات، دستیابی به توسعه پایدار در افق آینده دشوار خواهد بود.
اخبار روز فولاد را در فولادنیوز بخوانید .
