توقف رشد فولاد جهانی پس از ۷۰ سال، تصویر تازه‌ای از اقتصاد و صنعت به نمایش گذاشت. چین، بحران مسکن، فشار زیست‌محیطی و رکود ساخت‌وساز، این ترمز تاریخی را کشیدند.
پایان یک عصر صنعتی؛ نشانه‌های تغییر در قلب اقتصاد جهان
صنعت فولاد هفت دهه موتور توسعه اقتصادی جهان را به حرکت درآورد، اما اکنون در نقطه ایست متوقف می‌شود.توقف رشد فولاد جهانی از ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴، تنها یک عدد ساده در آمار تولید نیست؛ بلکه نشانه تغییرات ساختاری در اقتصاد و صنعت است. داده‌های انجمن جهانی فولاد نشان می‌دهد تولید جهانی طی این چهار سال تقریباً درجا زده و میانگین رشد سالانه آن صفر بوده است.
ریشه این سکون را باید در چند محور جست‌وجو کرد:
-
چین به‌عنوان تولیدکننده بیش از نیمی از فولاد جهان، از بحران عمیق مسکن رنج می‌برد. رکود پروژه‌های عمرانی، ظرفیت‌های عظیم فولادسازی این کشور را نیمه‌فعال گذاشت.
-
اروپا و شرق آسیا با موج مقررات کربنی، توسعه کوره‌های بلند پرمصرف را متوقف کردند. مسیر به سمت فناوری‌های سبز مانند فولاد هیدروژنی باز شد؛ اما هزینه بالا مانع جهش تولید است.
-
بازار مصرف نیز تغییر کرده است. صنعت خودرو طی پنج سال گذشته استفاده از فولاد را ۸ درصد کاهش داد و آلومینیوم و کامپوزیت را جایگزین آن در خودروهای جدید اروپا کرد.
پیامد توقف رشد فولاد جهانی در قیمت‌ها نیز مشهود است. میانگین قیمت هر تن فولاد خام از ۵۳۰ دلار در ۲۰۲۱ به ۴۷۰ دلار در ۲۰۲۴ سقوط کرد. این افت قیمتی، حاشیه سود فولادسازان را بیش از ۱۲ درصد کاهش داد و زنجیره بالادست، به‌ویژه معادن سنگ‌آهن استرالیا، با افت ۱۰ درصدی صادرات مواجه شد.
با این حال، کارشناسان معتقدند این پایان کار فولاد نیست؛ بلکه آغاز دوره‌ای تازه است. فولاد دیگر صرفاً کالای انبوه برای ساخت‌وساز نیست. آینده این صنعت وابسته به توان انطباق با فناوری‌های سبز، کاهش ردپای کربنی و ورود به زنجیره‌های ارزش افزوده خواهد بود. اگر اقتصاد چین احیا شود و فناوری‌های نوین مقیاس‌پذیر شوند، احتمال بازگشت به رشد وجود دارد. در غیر این صورت، توقف رشد فولاد جهانی می‌تواند به عصر جدیدی تبدیل شود که در آن شاخص اصلی موفقیت، نه حجم تولید، بلکه پایداری سود و رعایت استانداردهای محیط‌زیستی است.
