نظام بانکی امروز نقش تعیین‌کننده‌ای در مهار خام‌فروشی ایفا می‌کند؛ بانک‌ها با تأمین مالی هوشمند پروژه‌های نفت و گاز خام‌فروشی را متوقف می‌کنند و با تکمیل زنجیره ارزش، مسیر تازه‌ای برای توسعه پایدار صنعت انرژی باز می‌کنند.
ابهام در آینده نفت و گاز؛ وقتی بانک‌ها می‌توانند بازی را تغییر دهند
یاسر مرادی، عضو هیات‌مدیره بانک صادرات، در چهارمین پیش‌نشست همایش بین‌المللی «سرمایه‌گذاری و تأمین مالی در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی» نقش نظام بانکی در مهار خام‌فروشی را محوری خواند. او تأکید کرد بانک‌ها با تأمین مالی هوشمند می‌توانند از خروج خام مواد جلوگیری کنند و ارزش افزوده را در داخل کشور حفظ کنند.
بانک‌ها با ورود به پروژه‌های بالادستی و پایین‌دستی، تنها سرمایه تزریق نمی‌کنند؛ آنها زنجیره ارزش را فعال می‌کنند. این اقدام، نه‌تنها درآمد کشور را بالا می‌برد، بلکه وابستگی به سرمایه‌گذاری خارجی را کاهش می‌دهد و در برابر تحریم‌ها سپری مقاوم ایجاد می‌کند.
تأمین مالی و ابزار نوین بانکی
مرادی استفاده از اوراق مرابحه را نمونه‌ای موفق دانست که برای اولین بار در پروژه‌های انرژی ایران به‌کار گرفته شده است. این ابزار نوین مالی توانسته پروژه‌های بزرگ نفت و گاز را به منابع پایدار متصل کند. به گفته او، بانک‌ها باید مدل‌های سنتی تأمین مالی را کنار بگذارند و به سمت اوراق بهادارسازی جریان‌های درآمدی آتی حرکت کنند.
او توضیح داد که قراردادهای سلف و فوروارد می‌توانند درآمدهای آینده پروژه‌های حفاری و تولید را به سرمایه امروز تبدیل کنند. این مدل، علاوه بر جذب سرمایه داخلی، امکان عرضه در بازارهای بین‌المللی را فراهم می‌کند و نقش نظام بانکی در مهار خام‌فروشی را پررنگ‌تر می‌سازد.
چالش تأمین مالی بلندمدت
با این حال چالش‌ها باقی است. منابع بانکی کوتاه‌مدت‌اند، در حالی‌که پروژه‌های نفت و گاز افق ۵ تا ۱۵ ساله دارند. این ناترازی باعث فشار نقدینگی و افزایش ریسک اعتباری می‌شود. مرادی نمونه‌ای از یک پالایشگاه در بندرعباس را مثال زد که مطالبات معوق آن یکی از بانک‌ها را دچار مشکل کرده است.
او راهکار را در تشکیل کنسرسیوم‌های بانکی، فعال‌تر شدن صندوق توسعه ملی و ورود بازار سرمایه دید. به باور او، این ترکیب می‌تواند بار ریسک را تقسیم کند و منابع پایدارتر در اختیار پروژه‌ها قرار دهد.
انرژی، امنیت و دیپلماسی اقتصادی
تحلیلگران می‌گویند نقش نظام بانکی در مهار خام‌فروشی صرفاً اقتصادی نیست؛ یک ابزار ژئوپلیتیک است. وقتی بانک‌ها پروژه‌های میادین مشترک با همسایگان را تأمین مالی می‌کنند، کشور نه‌تنها ارزش افزوده بیشتری کسب می‌کند، بلکه در دیپلماسی انرژی نیز دست بالاتر پیدا می‌کند.
همکاری‌های منطقه‌ای، بهره‌گیری از فناوری‌های نو و مشارکت در زنجیره جهانی انرژی می‌تواند امنیت انرژی کشور را تثبیت کند. این همان نقطه‌ای است که ابزارهای نوین مالی نفت و گاز به یک استراتژی ملی تبدیل می‌شود.
