کریدور زنگزور وارد مرحله تازهای شد. این کریدور با توافق سیاسی باکو و ایروان و حمایت مستقیم آمریکا اعلام شد. ایران این توافق را تهدیدی برای امنیت و نفوذ منطقهای خود میداند.
مسیر صلح یا دام ژئوپلیتیک؟
کریدور زنگزور حالا در مرکز بازی قدرت قفقاز قرار گرفته است. آذربایجان و ارمنستان با وساطت آمریکا توافق کردند که این مسیر به شرکتهای آمریکایی واگذار شود. این تصمیم هنوز روی زمین اجرا نشده، اما پیامدهای آن روشن است.
ایران میگوید کریدور زنگزور میتواند مرزهای ژئوپلیتیک منطقه را تغییر دهد. تهران هشدار داده است که هیچ مسیر جدیدی نباید نقش ایران را در ترانزیت منطقهای حذف کند. روسیه نیز با نگاه مشابه، این توافق را افزایش نفوذ غرب در قفقاز میبیند.
ترکیه و آذربایجان از سوی دیگر خوشحالاند. آنکارا با کریدور زنگزور میتواند به نخجوان و سپس آسیای میانه وصل شود. باکو هم از انحصار مسیر ایران خارج میشود و قدرت چانهزنیاش بالا میرود.
ارمنستان میان فشار و فرصت مانده است. از یک سو بخشی از خاکش زیر فشار پروژه قرار میگیرد، از سوی دیگر میتواند سرمایهگذاری خارجی جذب کند.
اگر کریدور زنگزور عملی شود، نقشه ترانزیت منطقهای تغییر خواهد کرد. ایران بخشی از درآمد و نفوذ ژئوپلیتیک خود را از دست میدهد. ترکیه و آذربایجان برنده میشوند. آمریکا نیز با این پروژه پای خود را محکمتر به قفقاز باز میکند.
ایران برای مقابله، طرح «کریدور آراس» را روی میز گذاشته است. این مسیر، نخجوان را از طریق خاک ایران به آذربایجان وصل میکند و نقش ایران را در ترانزیت حفظ میکند. همچنین تهران با ایروان درباره گسترش مسیرهای شمال–جنوب و خلیج فارس–دریای سیاه مذاکره کرده است.
بازی هنوز تمام نشده است. کریدور زنگزور یا به مسیر جدید قفقاز تبدیل میشود یا در بنبست اختلافات ژئوپلیتیک باقی میماند.